His Majesty the King granted dhar to appoint the chairperson and commissioners of Royal Civil Service Commission (RCSC) at the Tashichhodzong yesterday.

Tashi Pem, director general of the Department of Environment and Climate Change (MoENR), has been appointed the chairperson of the Royal Civil Service Commission.

The four RCSC commissioners are Babu Ram Sherpa, Tashiyangtse dzongdag, Kinlay Tshering, director general of Agricultural Marketing and  Cooperatives (MoAL), Lobzang Dorji, Sarpang dzongdag, and Tshering Cigay Dorji (Ph.D), executive VP of SELISE Bhutan Pvt. Ltd., a subsidiary of the Swiss software company SELISE, prior to which he was the CEO of Thimphu TechPark.

The five-year term of the 3rd Commission, headed by chairperson Dasho Karma Hamu Dorjee completed its term on April 16th, 2024.

In accordance with Article 26.2 of the Constitution, the chairperson and commissioners of the RCSC are appointed by the Druk Gyalpo from a list of names recommended jointly by the Prime Minister, the Chief Justice of Bhutan, the Speaker, the Chairperson of the National Council, and the Leader of the Opposition Party.

Lhakpa Quendren

Gelephu—At least five malaria cases have been reported in Sarpang within a week. However, the investigation to identify the source of infection is encountering obstacles due to patients who are not forthcoming about their travel history.

The reported cases involve four males from Char, three of whom are from the same family and the other is a neighbour. Their ages range from 25 to 61 years old. A 20-year-old female from Menchhulam in Gakiling was also affected.

While three cases were detected on April 19 and another on April 24, the female was detected on April 25. The patients are currently being treated at the Sarpang General Hospital and the Gelephu Central Regional Referral Hospital (CRRH).

Char is about 5km from Sheychamthang town. Menchhulam, located 8km from Char, is seeing its first malaria case after 16 years. There is no presence of mosquitoes in either village, according to officials from the Vector-borne Disease Control Programme (VDCP) in Gelephu.

As there have been no locally acquired malaria cases in the country, officials are investigating whether these cases were imported.

The last local cases (indigenous) were reported in Sarpang in 2021.

Officials also suspect that the infections may have originated from the recent religious (Puja) event in Gakiling, which was attended by devotees from neighbouring towns across the border.

The first patient had a travel history to Muray, Assam in the second week of April, officials said. However, considering the incubation period of 14 to 17 days, and his frequent visits to the event, the case detection coincides with the religious event that ended on April 2.

“Initially, none of the patients reported travelling outside before falling ill. We had to ask their relatives and neighbours,” said an official. “Nothing is conclusive at the moment. The investigation will be completed this week.”

Another official said that some people travel through illegal routes, hindering investigation efforts and case classification. “If they travel through the proper routes, we can trace them using the Check Post Management System (CPMS).”

This is the first malaria case in Sarpang and the second in the country this year. The first malaria case (imported) this year was reported in an incoming official recently.

 

Measures and challenges

Following the detection of the cases, public health responses and containment measures were implemented.

VDCP officials said that four-day reactive screenings were conducted within the affected areas, and indoor residual spraying (IRS) was used in houses to control mosquitoes.

“The entire population in the 10 households in Lower Char was screened. We will conduct another screening after 14 days of incubation in those high-risk areas to determine if the infections are spreading,” said an official.

VDCP also initiated several cross-border meetings with the Indian counterparts over the years.

“We have also proposed a joint screening in their areas, but we are yet to receive a response. We also report the detected cases in our locality immediately to our counterparts to ascertain whether there are cases in their areas,” he added.

Bhutan revised its deadline to eliminate the disease twice, in 2018 and 2020. If no indigenous malaria cases are detected by 2022, Bhutan will obtain WHO malaria-free certification by 2025.

Malaria is a severe, sometimes fatal illness usually transmitted by mosquitoes. While the disease does not spread directly from person to person, mothers can transmit malaria to their fetuses during pregnancy or to their infants during delivery.

Chencho Dema

On April 25,  Punakha dzongkhag court sentenced a 42-year-old man to 14 years and 10 months in prison for raping his daughter.

The court directed the defendant, from Wangdue, to compensate the victim with Nu 135,000 within a month of the verdict. Failure to comply will result in an additional three years of imprisonment being added to his current sentence.

The defendant has 10 days to appeal.

 

Background

Last year, a woman in her 20s alleged that her father had been sexually abusing her since she was 14 years old. Following the mother’s discovery of the alleged abuse, she reported the crime to the police, leading to the arrest and detention of the father.

The victim claimed that the abuse had occurred over a period of six years and that she had been threatened by her father not to disclose it to anyone.

During the interrogation, the father confessed to the crime. Subsequently, Punakha police charged the father with rape of a child above 12 years and incest.

KP Sharma

Education and Skill Development Minister Yeezang De Thapa praised the Bhutan Baccalaureate (BB) curriculum for its success in pilot schools. She attributed its effectiveness to a holistic learning approach.

Developed and implemented through a partnership between the Ministry of Education and Skill Development (MoESD) and the Druk Gyalpo’s Institute in Pangbisa, Paro, Bhutan Baccalaureate BB represents a shift away from traditional academic-focused approaches to a more holistic understanding of education.

Despite challenges within the education system, such as teacher attrition, Lyonpo said that the implementation of the Bhutan Baccalaureate (BB) has largely proceeded without any disruption.

According to Lyonpo, 23 pilot schools are spread across the country currently, with each dzongkhag hosting at least one school, except Thimphu, which has three.

Lyonpo said that there were at least two trained teachers in every school facilitating smooth execution of the curriculum.

These teachers, Lyonpo said, had undergone six months of intensive training and were playing a pivotal role in mentoring new recruits, guiding fellow teachers in their respective schools.

Lyonpo commended the dedication of these teachers for their efforts and bringing positive outcomes in the implementation.

She said that BB, centered on competency-based learning, was focused on harnessing students’ strengths, offering a holistic educational experience. Bhutan’s current system, she added, focuses primarily on academic achievements and fails to provide a comprehensive outlook.

Highlighting the tangible impact of BB, Lyonpo said that students from BB schools excelled in international competitions, stressing its efficacy in fostering well-rounded development.

Prime Minister Tshering Tobgay, while acknowledging the disparities between the existing curriculum and the BB model, defended the existing curriculum’s credibility, citing endorsements from international experts.

Talking about the prospect of transitioning from the current curriculum to BB, the Prime Minister said that extensive consultations and deliberations might be required within the education sector.

He said that any decision must be meticulously studied before implementation, suggesting that such considerations would help in developing the 13th Plan.

A Memorandum of Understanding was signed in 2021 between MoESD and Druk Gyalpo’s Institute to transition the Bhutan Baccalaureate in 22 schools.

 

Chencho Dema

As per the latest report from the Annual Population Survey of White-bellied Heron (WBH) 2024, released on April 27, Bhutan is home to 25 WBH, which includes three herons currently under care at the WBH Conservation Centre.

The wild population was found distributed mainly across the major river basins of Punatshangchhu, Mangdechhu, and Wangchhu.

The highest number of WBH individuals was observed in the Punatshangchhu basin, followed by Mangdechhu, Wangchhu basins, and Phibsoo Wildlife Sanctuary.

Comparative analysis with data from the previous year (2023) reveals a drop by two WBH individuals in Bhutan. In 2023, Bhutan documented 27 WBH across 14 habitats, marking an increase of four compared to the 2022 count.

Specifically, there has been a drop of one individual from Wangchhu and two from Punatshangchhu basin.

However, there was an increase of one individual from Mangdechhu basin with a lone individual sighted from Chamkharchhu. The sighting record of two individuals from Phibsoo Wildlife Sanctuary remained the same.

Accoriding to the report, no WBHs was sighted during the population survey period from Kuri-Gongri basin and Jomori in east.

During the survey period, surveyors recorded four active WBH nests—one in Mangdechhu basin and three in Punatshangchhu basin.

Jigme Tshering, the chief of Species Conservation Division (SCD) from RSPN, said: “We are unable to confirm the cause of the decrease as we haven’t tagged the birds. Some sites are inaccessible, and there’s a knowledge gap regarding fledgling behaviour. After fledging from the nest, we lose track of the birds, and we’re uncertain if the high mortality rate is occurring post-fledging or if they are migrating to other locations. This represents a significant knowledge gap for us.”

He said that the declining number was a cause for concern, leading to the adoption of two conservation approaches: ex-situ and in-situ conservation.

Karma Wangchuk, project officer from Sustainable Livelihood Division (SLD), said, “In terms of livelihoods, our focus is on mobilising and raising awareness within the community about this rare and critically endangered species.”

He further said, “We are striving to enhance their understanding of the White-bellied Heron (WBH) and its habitat, seeking their support to safeguard both the WBH and its habitat.”

This year, the survey took place from March 1 to 5, covering the significant river basins of Wangchhu, Punatshangchu, Mangdichhu, Kuri-Gongri, and Jomori.

These major rivers, along with their tributaries, were selected based on their current WBH populations or their potential as habitats for the species.

The annual nationwide population count enlisted the efforts of more than eighty surveyors from the Department of Forests and Park Services (DoFPS), Local Conservation Support Groups (LCSG), and the staff of the Royal Society for Protection of Nature (RSPN).

The WBH population survey was first initiated in 2003. It is an annual event coordinated by the RSPN with the support of DoFPS and LCSG members.

Currently, the conservation of the WBH stands as both a flagship initiative and a fundamental aspect of RSPN’s central mission. Its primary goal is to safeguard the genetic diversity of the species and foster its population recovery in Bhutan and region.

The worldwide count of WBH is fewer than 60 individuals. Bhutan is home to more than 45 percent of the count.

Thinley Namgay

The government has confirmed that the former Kelki School at Yonphula, Trashigang, will be used as a specialised school to support students who are struggling with substance use-related issues.

During the fourth National Drug Task Force meeting that convened on April 8, the Task Force directed the Ministry of Education and Skills Development (MoESD) to expedite the establishment of a specialised school at Yonphula by early July 2024.

However, MoESD Minister Yeezang De Thapa, at the meet the press  on April 26, said the ministry would not be able to confirm whether the specialised school would commence on the scheduled dateline. “It may take a few months.”

Minister Yeezang De Thapa said the ministry had started the work but there was much to do.

MoESD plans to re-purpose the existing infrastructure at the campus.

The Minister said there was a need for major renovation. A team was sent to Yonphula, and they are working on it.

“The Ministry will expedite the works as early as possible,” the minister said.

Regarding the curriculum for the students at the specialised school, the minister said it would be similar to that of any public school. However, she clarified that this rehab school would not function as a full-time school.

The idea of the MoESD is to keep the substance abuse students at the rehab school by providing medication and teaching at the same time. After the treatment, students will be sent back to their former school.

Routine health checkups will be carried out from classes seven and above in the schools. If found using drugs, these students will be taken to specialised school.

The government acquired Kelki School for nearly Nu 160 million (M) and repurposed it into a Covid hospital. The Ministry of Health invested nearly Nu 8M in constructing an approach road, maintaining toilets, installing electrical fittings, and ensuring water supply when the site was designated a Covid hospital in the east.

After being used as the Covid hospital, the school remained idle without any care.

Prime Minister Tshering Tobgay said that as a developing country, it is not practical to keep any public or private infrastructure in such a distressing condition.

He said that the specialised school would be a priority of the government, and it would be refurbished and completed as soon as possible.

Jigmi Wangdi

Bhutan has successfully vaccinated 99.6 percent of children under the age of one, an achievement to show that almost all eligible children in the country are now protected from deadly diseases.

In 2022 alone, the immunisation status covering all 20 dzongkhags highlighted that more than 50,000 children have been vaccinated.

In that year, the immunisation drives successfully vaccinated children with antigens such as bacille Calmette-Guerin (BCG), a vaccine for tuberculosis, MMR1 vaccine which prevents measles, mumps and rubella, OPV 0 and OPV 3 which protects children from poliovirus and DTP-Hep B 3, which defends children from tetanus and hepatitis B, among others.

The immunisation drive was able to vaccinate 9,641 children with BCG, 10,410 with MMR1, 9,236 with OPV 0, 10,413 children with OPV 3, and 10,422 with the DTP-Hep B 3 vaccines.

Health Minister Lyonpo Tandin Wangchuk said that Bhutan first started the immunisation programme in 1979 with the rollout of vaccines for preventing childhood TB, diphtheria, tetanus, pertussis, measles and polio.

“As of today, our immunisation coverage stands at over 95 percent at the national level, which resulted in a significant reduction in the incidence of vaccine-preventable diseases,” Lyonpo said.

The eradication of rubella in 2023 stands as a testament to Bhutan’s effort to protect children from preventable diseases, Lyonpo added.

“However, challenges remain. There are still pockets in the country where immunisation rates are suboptimal and difficulty in vaccinating hard-to-reach populations and ensuring that no one gets left behind,” Lyonpo said.

UNICEF is a major partner of Bhutan for vaccinating supplied 685,500 vaccines to Bhutan and trained 1,449 healthcare workers and cold chain technicians to handle equipment and vaccinate children.

UNICEF Representative to Bhutan Andrea James, in  a press release stated, that this success is the result of strong commitment from the Royal Government of Bhutan and its partners, who made it a priority to vaccinate children.

“Health workers walked for hours in harsh weather to reach children living in remote and mountainous terrain. Bhutan’s robust network of 51 hospitals, 184 primary health centres and 552 outreach clinics also made it easier to vaccinate children,” Andrea James said.

The UNICEF Representative added that the impact on children is evident owing to the widespread vaccinations over the past 45 years, enabling Bhutan to be rid of diseases such as polio, measles, rubella, and hepatitis, for children below 5 years of age. “Bhutan is now a beacon of hope for other countries and proof that it is humanly possible to reach every child with life-saving vaccines.”

Bhutan is celebrating the World Immunisation Week from April 24 to 30. The theme for this year is ‘humanly possible: saving lives through immunisation’ emphasising the importance of immunisation as protection against many preventable diseases.

This year’s World Immunisation Week also marks the 50th anniversary of the Expanded Programme on Immunisation (EPI), initiated by the World Health Organisation in May 1974.

Well aware of the changing situations Down Under (Australia) regarding emigration rules, the  government has announced plans to establish a special office to assist Bhutanese civil servants wanting to come home.

With the Australian government announcing changes to its Temporary Graduate visa programmes, one key proposed change could affect thousands of Bhutanese.  If the maximum eligible age for applicants in the post-vocational education work stream and post-higher education work stream is reduced to 35 years, many Bhutanese would be forced to come home.

Coming home is not a problem. And the government is making them feel welcomed. Even as discussions of the new visa rule spread,  Lyonchhen Tshering Tobgay assured the thousands of Bhutanese in Australia and many more worried in the country, that the government would not only facilitate their return, but recognise their valuable experience.

Since the wave of Bhutanese emigrating to Australia started a couple of years ago, thousands left the country in pursuit for better opportunities. While genuine reasons forced some to look for greener pastures, a herd mentality  set in, where sending children or a member of a family was seen as an achievement.

There is nothing wrong with it. If the country didn’t provide the opportunity, Australia did. We are all familiar with stories of how children helped parents to pay off loans, renovate or build a new house or sponsor the education fees of their kith and kin. All was well until we realised that we are short of people here. The exodus of civil servants and corporate employees has affected Bhutan and its people. If normal service delivery across various sectors is affected, institutions like health and education have seen the worst impact.

We are a small country with a small population. We need people to produce and consume. We need people to deliver services and run institutions. If they are forced to leave, we will welcome them. The added advantage is  that most of them will return with experience and academic qualification. It has been a blessing in disguise if even 20 percent of those pursuing higher studies return home.

Since the Covid-19 pandemic and the economic slowdown, we had cut down on human resource development budget, to the extent that experts looking into the transformation exercise were misled to understand all were trained as no budget was allocated for training.

On the personal level, many took the risk, borrowed money, sold properties and spent their savings to migrate to Australia. If they have to return, especially after their studies, it will be a win-win situation.

That the government would work with the civil service  commission to address and resolve issues, ensuring a smoother transition for the returning individuals is a big welcome.

Following the government’s announcement, many are mulling to cut short their self-sponsored expensive courses and return home. Education in Australia is expensive for Bhutanese and a lucrative business for Australia. Studying and working or working a year or two after their studies is an opportunity to recover and save.

Many are still unsure as to whether the proposed immigration rule would get legislative approval to become a law.What they can be assured of is that their country and policy makers have open arms to receive them.

Thukten Zangpo

The government aims for Nu 500 billion worth of foreign direct investment (FDI) projects as pledged for the next five years from the draft 13th Plan’s target of Nu 100 billion.

This was shared by the Minister of Industry, Commerce and Employment, Namgyal Dorji, during the third Meet-the-Press on April 26.

Bhutan had FDI worth of Nu 48.61 billion as of last year, Nu 43.62 billion in 2022, and Nu 43.31 billion in 2021. Hotel sector had the highest number of FDI with 34.9 percent, followed by information technology or IT-enabled services with 21.7 percent in 2023.

Despite several FDI policy reviews, the country failed to attract FDI over the years; revised policy is expected to be submitted to the Cabinet for approval soon.

The ministry would conduct another round of presentation for the private sector before the submission of the revised policy to the Economic Development Board and then to the Cabinet, the minister said.

He added that the current review exercise was targeted towards making the investment regime more conducive. “Some of the issues under discussion are the access to foreign exchange, payment gateway, provisions related to immigration, and the priority sectors where FDI will be promoted.”

The existing FDI projects in the country include agro-based, forest-based, education, IT services, hospitality and tourism, and mineral-based.

Although priority sectors under FDI are currently under discussion, the minister said that the government was looking forward to expanding more investment areas.

“The government intends to stimulate economic growth, generate employment opportunities, attract capital and technology inflow and increase foreign exchange reserves through the promotion of FDI,” he added.

The Department of Industry is currently developing a dedicated web portal with all the information needed for an investor.

The department is also working on streamlining the process of obtaining clearance for businesses and working towards becoming a member of the World Association of Investment Promotion Agencies, a global reference point for FDI.

The President of the Bhutan Chamber of Commerce and Industry, Tandy Wangchuk, in a recent private sector consultation meeting, said that the private sector had recommended including sweat equity of 15 percent in the FDI policy.

The sweat equity refers to a person or company’s contribution toward a business venture or other project. It is not monetary and comes in the form of physical labour, mental effort, and time.

The president also said that the discussions were underway to accommodate investors to invest in four-star and below hotels where FDI policy 2019 only allows for four-star and above hotels.

The members of the private sector raised their concerns that the FDI policy which states that the purchase of capital goods in convertible currency should not exceed the local investor’s share of equity if the foreign investor’s share of equity is insufficient to meet the total requirement.

With the limited provision on convertible currency, the members said that the convertible currency was not adequate.

Observers also say that the country’s small market, high transportation cost, relatively young and narrow-base private sector, high cost of finance, the lack of skilled professionals and the need to import almost everything, starting from plant and machinery to most of the raw materials, still pose challenges.

Other challenges are difficulty in acquiring government approvals and bureaucratic delays, according to FDI companies.

 

ལོ་ངོ་བཅུ་ཕྲག་ལས་བཅད་དེ་ འཐུང་ཆུའི་དཀའ་ངལ་ཐོན་ཏེ་ཡོད་མི་ དབང་འདུས་ཕོ་བྲང་ ཐེད་ཚོ་རྒེད་འོག་ དམར་རྟ་ལུང་ཅུ་ལུ་ ད་རེས་འབདཝ་ད་ གཡུས་སྒོའི་མི་ཚུ་གིས་ རང་སོའི་ ཁྱིམ་གྱི་སྒོའི་རྩ་བར་ ཆུ་དུང་ནང་ རྒྱུན་ཆད་མེད་པའི་ འཐུང་ཆུ་ཐོབ་སྟེ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

ལོ་༥ འི་ འཐུང་ཆུ་ལས་འགུལ་དེ་ རྒྱལ་འཛིན་རང་བཞིན་སྲུང་སྐྱོབ་ཚོགས་སྡེ་གིས་ ལག་ལེན་འཐབ་སྟེ་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ།

༉ ཁ་ཙ་ མི་དབང་མངའ་བདག་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་ བཀྲིས་ཆོས་རྫོང་ནང་ རྒྱལ་གཞུང་ཞི་གཡོག་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ ཁྲི་འཛིན་དང་ ལྷན་འཛིན་ཚུ་ བསྐོ་བཞག་གནང་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

དེ་ཡང་ མཐའ་འཁོར་དང་ གནམ་གཤིས་འགྱུར་བགྲོད་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ ཡོངས་ཁྱབ་མདོ་ཆེན་ བཀྲིས་དཔལམོ་དེ་ རྒྱལ་གཞུང་ཞི་གཡོག་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ ཁྲི་འཛིན་སྦེ་ བསྐོ་བཞག་གནང་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

ལྷན་འཛིན་༤ པོ་དེ་ཡང་ བཀྲིས་གཡང་རྩེ་རྫོང་བདག་ བ་བུ་རཱམ་ཤེར་པ་དང་ སོ་ནམ་ཚོང་ལས་དང་མཉམ་ལས་ཀྱི་ ཡོངས་ཁྱབ་མདོ་ཆེན་ ཀུན་ལེགས་ཚེ་རིང་ གསར་སྤང་རྫོང་བདག་ བློ་བཟང་རྡོ་རྗེ་ འབྲུག་སི་ལའེསི་སྒེར་སྡེ་ཚད་འཛིན་གྱི་ བཀོད་ཁྱབ་འགོ་དཔོན་ ཚེ་རིང་སྲིད་རྒྱལ་རྡོ་རྗེ་(མཁས་དབང་)ཨིན་པས།

ཁྲི་འཛིན་དྲགོས་ཀརྨ་ལྷ་མོ་རྡོ་རྗེ་གིས་ འགོ་ཁྲིད་འབད་མི་ ལྷན་ཚོགས་༣ པའི་ ལོ་༥ འི་གནས་ཡུན་དེ་ སྤྱི་ལོ་༢༠༢༤ ཟླ་༤ པའི་ཚེས་༡༦ ལུ་ མཇུག་བསྡུ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

རྩ་ཁྲིམས་ཆེན་མོའི་ རྩ་ཚན་༢༦.༢ དང་འཁྲིལཝ་ད་ རྒྱལ་གཞུང་ཞི་གཡོག་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ ཁྲི་འཛིན་དང་ ལྷན་འཛིན་ཚུ་ འབྲུག་རྒྱལ་པོ་མཆོག་གིས་ བསྐོ་བཞག་གནང་དགོཔ་སྦེ་ཨིནམ་ད་ དེ་ཡང་ བློན་ཆེན་དང་ འབྲུག་གི་ཁྲིམས་སྤྱི་ ཚོགས་དཔོན་ རྒྱལ་ཡོངས་ཚོགས་འདུའི་ཁྲི་འཛིན་ དེ་ལས་ ལྡོག་ཕྱོགས་འགོ་ཁྲིདཔ་གིས་ རྒྱབ་སྣོན་འབད་མི་ མིང་ཐོ་ཕུལ་མི་ཚུ་དང་བསྟུན་ཨིན་པས།

བཙན་སྐྱོགས་དབང་འདུས།

(གཡོན་ལས་གཡས་ཁ་ཐུག་) བློ་བཟང་རྡོ་རྗེ་དང་ ཀུན་ལེགས་ཚེ་རིང་ བཀྲིས་དཔལམོ་(ཁྲི་འཛིན་) བ་བུ་རཱམ་ཤེར་པ་ དེ་ལས་ ཚེ་རིང་སྲིད་རྒྱལ་རྡོ་རྗེ།

༉ ད་ལྟོ་ཚུན་ཚོད་ཀྱི་ ནང་འཁོད་ལུ་ འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་འདི་ སེམས་ཅན་གྱི་གྲས་ལས་ སྦོམ་ཤོས་ཅིག་ཨིན་མི་ གཅན་གཟན་སྟག་གི་ སྡོད་གནས་ཅིག་ཨིན་པའི་ཁར་ མི་ཚུ་གིས་འབད་རུང་ ལོ་རྒྱུས་སླབ་དང་སླབ་བཞིན་པ་སྦེ་ཡོད།

ལོ་རྒྱུས་ཚུ་ ག་དེ་སྦེ་སླབ་སྟེ་འབད་རུང་ འདི་ལུ་ ཆ་གནས་བསྐྱེད་དགོཔ་ཅིག་དེ་ ང་བཅས་ཀྱི་ སྐྱེ་ལྡན་ཉམས་སྲུང་དང་ གནས་གོང་ཅན་ཅིག་ཨིན་པའི་ ཆ་སྙོམས་བཟོཝ་ཨིན།

དེ་ཡང་ རྒྱལ་རབས་ནང་ཚུད་པའི་ གལ་གནད་ཆེ་བའི་ གཅན་གཟན་སྟག་གི་སྐོར་ལས་ གྲོས་བསྡུར་ཅིག་ སྤ་རོ་སྤང་སྦི་ས་ལུ་ འཚོགས་ཡོདཔ་བཞིན་དུ་ འདི་བཟུམ་གྱི་ རྒྱལ་རབས་ཅན་གྱི་ གཅན་གཟན་དེ་ ཕན་ཚུན་མཉམ་འབྲེལ་ཐོག་ལས་ ཉམས་སྲུང་འབད་ནི་ལུ་ གཙོ་རིམ་ཅན་ཅིག་སྦེ་ གསལ་སྟོན་འབདཝ་མས།

གྲོས་འཛོམས་དེ་གིས་ ཁས་བླང་དང་ ཚ་གྱང་གཉིས་ཆ་ར་ཡོད་པའི་ ངོས་ལེན་འབད་བའི་ཁར་ ཕྱོགས་ཅིག་ལས་འབདཝ་ད་ ང་བཅས་ཀྱིས་ རྒྱལ་ཁབ་ནང་ སྟག་གི་འཕེལ་ཚད་བརྒྱ་ཆ་༦༠ འཛམ་གླིང་གཅིག་གྱུར་ལུ་ ཚོད་རྩིས་བཏོན་མི་གིས་ གཞན་དང་མ་འདྲ་བའི་ གྲུབ་འབྲས་མཐར་འཁྱོལ་ཅན་ཨིན་པའི་ བརྡ་མཚོན་བཏོན་དོ་ཡོདཔ་ད་ མཐར་འཁྱོལ་བྱུང་ཚུགས་མི་ལུ་ གུས་ཞབས་ཀྱི་སྒོ་ལས་ ལུང་ཕྱོགས་ཀྱི་ ཉམས་སྲུང་པ་དང་ གཞུང་ དེ་ལས་ ས་གནས་ཀྱི་ མི་སྡེ་ཚུ་གིས་ ལོ་རྒྱུས་སླབ་ཨིན་མས།

མི་སེར་དང་ གཞུང་གཉིས་ཆ་རའི་ཁ་ཐུག་ལས་ རྒྱུ་མཚན་གཅིག་གྱུར་ཐོག་ལས་ གསལ་སྟོན་འབདཝ་ད་ ག་ཅི་དེ་ གལ་ཆེཝ་སྦེ་ཡོདཔ་ཨིན་ན་ རྟགས་མཚན་བཏོནམ་མས་ དེ་འབདཝ་ལས་ འདི་ཚུ་ག་ར་ དངོས་ལྟར་ལུ་ཡོད་པའི་ ངོས་ལེན་འབད་དགོ།

ཤར་ལྷོ་ཨེ་ཤི་ཡའི་ས་ཁོངས་ཚུ་ནང་ སྟག་གི་འཁྱམས་ས་མེདཔ་ཐལ་བའི་ཁར་ སྐྱེ་ལྡན་རིགས་སྣ་ མར་བབས་སོང་མི་གིས་ སྟག་ཉམས་སྲུང་ལུ་ འཇིགས་སྣང་བཀལ་ཡོདཔ་ད་ ནགས་ཚལ་ཚུ་གོ་རིམ་བཞིན་དུ་ མེདཔ་སོང་མི་དང་ འདི་དང་བསྟུན་པའི་ བཞེས་སྒོའི་དོན་ལུ་ སེམས་ཅན་གཞན་ཚུ་ ཡལ་འགྱོཝ་ད་ རང་བཞིན་གྱིས་ གཅན་གཟན་དེ་གི་ མ་འོངས་པའི་ རྒྱུ་རྐྱེན་ཚུ་ལུ་ བར་ཆད་ཡོད་པའི་ བརྡ་མཚོན་བཏོནམ་མས།

གནས་སྟངས་དེ་ འཚབས་ཆེན་ཨིན་པའི་ཆ་ལས་ ད་ལྟོ་ལས་ར་ ངོས་ལེན་ཚུ་ དམ་སྒྲིང་མ་འབདཝ་འདྲཝ་འབད་བ་ཅིན་ སེམས་ཅན་འདི་ཚུ་ ཡུན་རིང་ལུ་ བརླགས་འགྱོ་ནི་ལུ་ ཐེ་ཚོམ་མིན་ནུག།

འདི་བཟུམ་གྱི་གནས་སྟངས་ སྐྱོ་སུ་འགྱོ་དོ་ཡོད་མི་ལུ་ གྲོས་འཛོམས་ཀྱིས་ ལྷན་གྲོགས་འབད་ཚུགས་ནི་དང་ ཁས་བླངས་དང་ ཚ་གྱང་ཚུ་ཡང་ བསྐྱར་ཞིབ་འབད་ཚུགས་ནི་བཟུམ་འདུག།

འཐུས་མི་ཚུ་ཡང་ གཞུང་ ཉམས་སྲུང་ཚོགས་སྡེ་ ས་གནས་ཀྱི་མི་སྡེ་ཚུ་གིས་སྦེ་ གཅན་གཟན་སྟག་གི་ སྡོད་གནས་ཚུ་ བཀག་སྲུང་དང་ ཉམས་བཅོས་འབད་ཚུགས་པའི་ འོས་འབབ་འདུག།

འདི་དང་འབྲེལ་ད་རེས་ གྲོས་བསྡུར་ཞལ་འཛོམས་དེ་གིས་ ཁེ་ཕན་ཚུ་སྦོམ་ར་ བྱུང་ཚུགས་པའི་ འོས་འབབ་ཡོདཔ་ལས་ སྟག་ཉམས་སྲུང་འབད་ནི་ལུ་ གདོང་ལེན་ཚུ་ ནགས་ཚལ་གྱི་ ཁྱབ་ཚད་ རྒྱ་ཁྱབ་ཅན་སྦེ་དགོཔ་མ་ཚད་ སྐྱེ་ལྡན་རིགས་སྣ་ཚུ་ལུ་ བརྟེན་ སྡོད་མི་ཅིག་འབདཝ་ལས་ དེ་ཚུ་ཉམས་སྲུང་འབད་ནི་ལུ་ཡང་ རྩ་འགེངས་དགོཔ་འདུག།

གལ་སྲིད་ སྟག་ཉམས་སྲུང་གི་ ཐབས་བྱུས་བཏོན་པ་ཅིན་ འདི་དང་རིགས་འབྲེལ་བའི་ སྲོག་ཆགས་མར་རབས་ཅིག་ ཉམས་སྲུང་གི་ གྲངས་སུ་ཚུད་དོ་ཡོདཔ་ལས་ རྒྱུ་རྐྱེན་ཅིག་ལུ་བརྟེན་ མ་འོངས་ཡུན་བརྟན་ལུ་ ཁེ་ཕན་གྱི་ ལྷན་གྲོགས་ལེ་ཤ་ར འབྱུང་ཚུགས་ནི་མས།

གྲོས་འཛོམས་ཀྱི་ གྲོས་གཞི་ཚུ་ཡང་ དོན་དང་མཐུནམ་སྦེ་ཡོདཔ་ལས་ འདི་ཚུ་གཙོ་བོ་ སྡོད་གནས་བྱང་དོ་ཡོད་པའི་ རྟགས་མཚན་ཨིན་ལུགས་དང་ ནགས་ཚལ་མར་ཉམས་འགྱོ་མི་ གཞི་རྟེན་མཁོ་ཆས་གོང་འཕེལ་སོང་མི་ དེ་ལས་ མི་དང་ རི་དྭགས་སེམས་ཅན་གྱི་ བྲེལ་ཟིང་ཚུ་ལུ་ བརྟེན་བྱུང་དོ་ཡོདཔ་ཨིན་མས།

ག་དེ་སྦེ་ཨིན་རུང་ གཅན་གཟན་དེ་ མེད་ཐབས་མེདཔ་ཅིག་འབདཝ་ལས་ འཁྱམས་སའི་ས་ཁོངས་ཚུ་ རྒྱ་ཁྱབ་ཅན་སྦེ་ བཞག་དགོཔ་དེ་གལ་ཆེཝ་ལས་ འདི་ལུ་བརྟེན་ ཕན་ཚུན་སྐྱེ་ལྡན་རིགས་སྣ་ལུ་ཡང་ ཕན་ཐོགས་སྦོམ་ར་འབྱུང་སྲིད།

 

ཚེ་རིང་དབང་འདུས། ༉ གཅན་གཟན་སྟག་ཉམས་སྲུང་གི་དོན་ལུ་ མ་དངུལ་གྱི་ ཐོ་ཕོག་དོ་ཡོད་མི་དང་བསྟུན་ གློ་བུར་ མ་དངུལ་གྱི་ ཐབས་ལམ་སྒྲིག་དགོ་པའི་སྐོར་ལས་ གཙོ་རིམ་ཅན་གྱི་ གྲོས་འཛོམས་འཚོགས་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

སྤྱི་ཟླ་༤ པའི་ཚེས་༢༤ ལུ་ སྤ་རོ་ལུ་སྦེ་ སྟག་གི་ས་ཁོངས་ཉམས་སྲུང་དང་ སྲུང་སྐྱོབ་འབད་དོན་ལུ་ མ་དངུལ་གྱི་ གནད་དོན་ཐོག་ གྲོས་བསྡུར་ཚུ་ འབད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

གྲོས་བསྡུར་སྐབས་ལུ་ ཐབས་བྱུས་གསརཔ་དེ་ མ་དངུལ་ཐོབ་ཐབས་འབད་ནི་དེ་ཨིནམ་བཞིན་དུ་ འཛམ་གླིང་ནང་ གཅན་གཟན་དེ་ སྲུང་སྐྱོབ་འབད་དགོཔ་ཁག་ཆེཝ་སྦེ་ཨིན་པས།

བཅའ་མར་གཏོགས་མི་ཚུ་གིས་ གསལ་བཤད་འབད་དོ་བཟུམ་འབད་བ་ཅིན་ གནམ་གཤིས་འགྱུར་བགྲོད་དང་ སྐྱེ་ལྡན་རིགས་སྣ་ བྱང་སྟོར་ཞུགས་མི་ལུ་ ཚ་གྱང་ཡོད་ལུགས་ཀྱི་ གནད་དོན་ཐོག་ འཕྲལ་ར་ཐབས་བྱུས་བཏོན་དགོཔ་སྦེ་ཨིན་པས།

ཁོང་གིས་ འབད་བ་ཅིན་ ཡུན་རིང་གི་དོན་ལུ་ བལྟ་ཞིནམ་ལས་ གདོང་ལེན་ཚུ་ ག་དེ་སྦེ་ གདོང་ཐུག་འབད་ནི་ཨིན་ན་དང་ སྲོག་རླུང་གི་གནད་དོན་ དེ་ལས་ ཚོང་འབྲེལ་ལུ་ གཞི་རྟེན་ཐབས་ལམ་ཐོག་ལས་ ཉམས་སྲུང་གི་དོན་ལུ་ མ་དངུལ་ཚུ་ བཟོ་དགོཔ་འདུག་ཟེར་ཨིན་པས།

གྲོས་བསྡུར་སྐབས་ལུ་ སྒེར་གྱི་སྡེ་ཚན་ཚུ་ ཉམས་སྲུང་གི་ འགན་ཁུར་འབག་སྟེ་ ལཱ་འབད་དགོ་པའི་ ཐབས་རིག་བཏོན་དགོཔ་དེ་ གལ་ཆེཝ་སྦེ་ཨིན་པས།

གཙོ་འཛིན་འགོ་དཔོན་ ཀེ་རོལ་མ་ནུལ་རོ་ཌི་གོཛ་དང་ འཛམ་གླིང་མཐའ་འཁོར་ལས་སྡེའི་ ཁྲི་འཛིན་གྱིས་ བཤད་མིའི་ནང་ རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ རང་བཞིན་ཉམས་སྲུང་དང་ སྲིད་བྱུས་ཀྱི་གདོང་ལེན་ རང་བཞིན་གནས་སྟངས་ཉམས་སྲུང་ནང་ མ་དངུལ་་བཙུགས་ནི་ ལ་སོགས་པའི་ཐོག་ རྒྱལ་ཡོངས་ནང་འཁོད་ཐོན་སྐྱེད་བརྒྱ་ཆ་༥ ལས་༢༡ ཚུན་ ཟད་འགྲོ་བཏང་ཡོདཔ་སྦེ་ཨིན་པས།

ཁོ་གིས་ བཤད་མིའི་ནང་ རང་བཞིན་ཉམས་སྲུང་ལུ་ ཟད་འགྲོ་བཏང་མི་དེ་ བརྒྱ་ཆ་༨༠ དེ་ཅིག་ ནང་འཁོད་ཐོན་སྐྱེད་ལས་ཨིན་ཟེར་ཨིན་པས།

ནང་འཁོད་ཐོན་སྐྱེད་ཚུ་ མར་ཕབ་འབད་ཐབས་ལུ་ རྒྱལ་ཁབ་ནང་དང་ ཕྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཚུ་ནང་ལས་ དངུལ་འབྲེལ་གྱི་ རྒྱབ་སྐྱོར་ཚུ་ དགོཔ་སྦེ་ དང་འདོད་བསྐྱེད་བཅུག་དགོ་ཟེར་ཨིན་པས།

ཁོ་གིས་ ད་རུང་གཞན་ཡང་ རྒྱལ་ཁབ་ནང་ གནོད་འཚེ་ཆེ་བའི་ ཟད་འགྲོ་བཏང་ནི་དེ་ རང་བཞིན་གནས་སྟངས་ཉམས་སྲུང་ལུ་ གནོད་པ་ཡོདཔ་ལས་ དེ་ཚུ་གི་ ཐབས་ཤེས་སྒྲིག་དགོ་ཟེར་ཨིན་པས།

ཟད་འགྲོའི་འཆར་དངུལ་ མར་ཕབ་འབད་ཐབས་ལུ་ ཁོ་གིས་བཤད་མིའི་ནང་ རྒྱལ་ཁབ་དེ་ དྭངས་གསལ་ཅན་དང་ ཕོ་མོ་འདྲ་མཉམ་ གཞུང་སྐྱོང་ལེགས་ལྡན་ལུ་ ཟད་འགྲོ་བཏང་ནི་ མི་སྟོབས་ནང་ ཟད་འགྲོ་བཏང་ནི་ ཞི་བའི་མི་སྡེའི་ཁ་ཐུག་ལས་ གོ་རིམ་སྒྲིག་སྟེ་ འབད་དགོཔ་ཡོད་ཟེར་ཨིན་པས།

ཀེ་རོལ་གིས་ གསལ་སྟོན་འབད་མི་ནང་ སྲིད་དོན་གྱི་གདོང་ལེན་དང་  རང་བཞིན་དང་འབྲེལ་བའི་ གནད་དོན་དང་ ཡང་ན་ གནམ་གཤིས་ལུ་བརྟེན་པའི་ ཐོན་ཁུངས་ཐེབས་མ་དགོ་མི་ཚུ་ལུ་ རང་བཞིན་ལྟེ་བའི་ དགོས་མཁོ་དང་བསྟུན་ རྒྱབ་སྐྱོར་འབད་བཅུག་དགོཔ་ཡོད་ཟེར་ཨིན་པས།

དངུལ་རྩིས་ལྷན་ཁག་གི་དྲུང་ཆེན་ ལེགས་སྐྱིད་དབང་མོ་གིས་ བཤད་མིའི་ནང་ གཞུང་གིས་ འགྲུལ་སྐྱེད་ཐོན་ཁུངས་ལུ་ ངོས་ལེན་ཡོད་པའི་གུ་ འབྲུག་མི་རེ་རེ་བཞིན་གྱིས་ ཉམས་སྲུང་ལུ་ འབད་བརྩོན་བསྐྱེད་དོ་ཡོད་མི་ཚུ་ཡང་ རྩ་ཁྲིམས་ཆེན་མོའི་ དགོངས་དོན་དང་འཁྲིལ་ ཨིན་ཟེར་ཨིན་པས།

མོ་གིས་ འབད་བ་ཅིན་ ནགས་ཚལ་གྱི་ཁྱབ་ཚད་དེ་ བརྒྱ་ཆ་༦༠ བཞག་དགོཔ་སྦེ་ཡོདཔ་ད་ གཞུང་གི་འགན་ཁུར་དེ་ དངུལ་འབྲེལ་གྱི་ ཐབས་བྱུས་བཏོན་ཏེ་ བྱ་རིམ་སྒྲིག་ནི་ཚུ་ ཨིན་ཟེར་ཨིན་པས།

དངུལ་འབྲེལ་དང་བསྟུན་པའི་ གནད་དོན་ཁག་མ་འདྲཝ་ཚུ་ གྲོས་བསྟུན་འབད་ཡོདཔ་ད་ དེ་ཁར་ སྣུམ་འཁོར་ནང་འདྲེན་གྱི་ཁྲལ་ ས་སྣུམ་གྱི་སྣུམ་འཁོར་ གཞན་ཡང་ བཙོག་རླུང་ཅན་ དེ་ལས་ འབྲུག་ལུ་ལྟ་བཤལཔ་ཚུ་ལུ་ ཡུན་བརྟན་གོང་འཕེལ་འཐུས་ བསྟར་སྤྱོད་འབད་མི་ཚུ་ གྲོས་བསྡུར་འབད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

འབྲུག་གིས་ཡང་ སྟག་ཉམས་སྲུང་གྲོས་འཛོམས་སྦོམ་ཤོས་ཅིག་ འགོ་འདྲེན་འཐབ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

ཉིནམ་༢ ཀྱི་ གྲོས་བསྡུར་ཞལ་འཛོམས་ནང་ བཅའ་མར་གཏོགས་མི་༣༠༠ ཡོདཔ་ད་ དེ་ཁར་ རྒྱལ་སྤྱིའི་འཐུས་མི་༡༥༧ ཡོདཔ་མ་ཚད་ དེ་གི་སྐབས་སུ་ སྟག་གི་པར་རིས་ལ་སོགས་པ་ཚུ་ ཚོང་སྒྱུར་འཐབ་སྟེ་ སྟག་ཉམས་སྲུང་གི་དོན་ལུ་ དངུལ་ཀྲམ་༧,༧༣,༦༤༤.༣༢ (ཡུ་ཨེས་ཌི་༨,༧༨༡.༤༨ ) དེ་ཅིག་ མ་དངུལ་བཟོ་ཡོདཔ་སྦེ་ཨིན་པས།

འགོ་འདྲེན་འཐབ་མི་ཚུ་གིས་ བཤད་མིའི་ནང་ ཞལ་འཛོམས་དེ་གིས་ ཡུན་བརྟན་མ་དངུལ་ཉེན་སྲུང་ལུ་དམིགས་ཏེ་ མཉམ་འབྲེལ་ཐོག་ལས་ འབད་བརྩོན་བསྐྱེད་དེ་ སྟག་གི་ས་ཁོངས་སྔོན་འགོག་ འབད་ནི་ཨིན་པའི་གནས་ཚུལ།

ཚེ་རིང་དབང་འདུས།

 

༉ སྤ་རོ་ སྦོང་སྡེ་ལུ་ ཉི་དྲོད་ཀྱི་བསིལ་མཛོད་ཁང་ བཟོ་སྐྲུན་འབད་མི་གིས་ སོ་ནམ་པ་ཚུ་ལུ་ བསིལ་མཛོད་མེད་པའི་ གདོང་ལེན་བྱུང་མི་ཚུ་ བསལ་ཚུགས་ནི་དང་ ཟད་འགྲོ་མར་ཕབ་དང་ སྐྱེ་ལྡན་ལུ་ ལྷན་གྲོགས་འབད་ཚུགས་པའི་ རེ་བ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

བསིལ་མཛོད་ཁང་དེ་ལུ་བརྟེན་ ཟ་ཆས་ཚུ་ གསོག་འཇོག་འབད་ཚུགས་པའི་ཁར་ བསྡུ་སྒྱོམ་སྔོན་འགོག་འབད་ནི་གིས་མ་ཚད་ ཚོང་འབྲེལ་འཐབ་ནི་ལུ་ རྒྱ་སྐྱེད་འབད་ཚུགས་པའི་ ཁེ་ཕན་འབྱུང་ནི་ཨིན་པས།

ད་ཚུན་གྱི་རིང་ལུ་ རྒྱལ་ཁབ་ཐདམ་ཐད་ཁ་ལས་ཕར་ སོ་ནམ་པ་ཚུ་ ཁོང་རའི་སོ་ནམ་གྱི་ ཐོན་སྐྱེད་ཚུ་ ཆུད་བཟོས་སོང་ཡོདཔ་ད་ དམིགས་བསལ་གྱི་ བསྡུ་བསྒྱོམ་འབད་ནིའི་དུས་ཚོད་ཁར་ བསིལ་མཛོད་ཁང་མེད་མི་གིས་ གདོང་ལེན་ཚུ་ བྱུང་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

བསིལ་མཛོད་ཁང་དེ་ ནུས་ཤུགས་དང་ རང་བཞིན་ཐོན་སྐྱེད་ལྷན་ཁག་དང་ རྒྱལ་སྤྱི་ཉི་དྲོད་ལས་སྡེ་གཉིས་ཀྱིས་ འགོ་འབྱེད་འབད་ཡོདཔ་ད་ ལས་འགུལ་དེ་ཡང་ ནུས་ཤུགས་དང་ རང་བཞིན་ཐོན་སྐྱེད་ལྷན་ཁག་གི་ བློན་པོ་མགོནམོ་ཚེ་རིང་དང་ རྒྱལ་སྤྱི་ཉི་དྲོད་ལས་སྡེའི་ ཡོངས་ཁྱབ་མདོ་ཆེན་ ཌོག་ཊར་ཨ་ཇེ་མ་ཐུར་གྱིས་ འགོ་འབྱེད་འབད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

སྦོང་སྡེ་ལུ་ གཞི་བཙུགས་འབད་མི་ ཉི་དྲོད་མེ་ཊིག་ཊོན་༥ འབད་མི་ནུས་ཤུགས་དེ་ འབྲུག་དེ་ རྒྱལ་སྤྱིའི་ཉི་དྲོད་ལས་སྡེའི་ འཐུས་མི་སྦེ་ སྤྱི་ལོ་༢༠༢༢ ཟླ་༡༠ པའི་ནང་ འཛུལ་ཞུགས་འབད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

ཉི་དྲོད་ཀྱི་ ནུས་ཤུགས་བསིལ་མཛོད་ཁང་དེ་ཡང་ དེང་སང་འཕྲུལ་རིག་གི་ཐོག་ལས་ བཟོ་བཀོད་འབད་ཡོདཔ་ད་ བསིལ་མཛོདཁང་དེ་ནང་ གྱང་བསིལ་ཌི་གི་རི་སེལ་ཤེསི་༤ དང་༡༠ གྱི་བར་ན་ བཞག་ཚུགས་ནི་ཨིནམ་ད་ བསིལ་མཛོད་ཁང་གཞན་མི་དེ་ གཞལམ་སྒང་ལུ་ གཞི་བཙུགས་འབད་བའི་ཁར་ བསིལ་མཛོད་ཁང་དེ་གཉིས་བསྡོམས་ད་ ཤོང་ཚད་མེ་ཊིག་ཊོན་༡༠ ཡོད་པའི་གུ་ བསིལ་མཛོད་ཀྱི་ཁྱབ་ཚད་དེ་ ཉི་དྲོད་ནུས་ཤུགས་ཀེ་བི་༡༢ ཀྱི་ རྩིས་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

བློན་པོ་མགོནམོ་ཚེ་རིང་གིས་ བཤད་མིའི་ནང་ སྤ་རོ་ལུ་ཡོད་པའི་ བསིལ་མཛོད་ཁང་དེ་གིས་ གནང་ཐང་ལས་འགོ་བཙུགས་ ཕན་ཐོགས་བྱུང་ཚུགས་ནི་དང་ བློན་པོ་གིས་ འབད་བ་ཅིན་ དེ་ཁར་ གཞི་རྟེན་མཐུན་རྐྱེན་གཞན་ཡང་ དོས་ཆས་སྐྱེལ་འདྲེན་དང་ སོ་ནམ་གྱི་ཐོན་སྐྱེད་ ས་གནས་སོ་སོ་ཚུ་ནང་ སྐྱེལ་འདྲེན་འབད་ཚུགས་ཟེར་ཨིན་པས།

རྒྱལ་ཁབ་མཉམ་འབྲེལ་གན་ཡིག་དེ་ ནུས་ཤུགས་དང་ རང་བཞིན་ཐོན་སྐྱེད་ལྷན་ཁག་དང་ རྒྱལ་སྤྱི་ཉི་དྲོད་ལས་སྡེ་ གཉིས་ཀྱི་བར་ན་ ཕན་ཚུན་མོས་མཐུན་གྱི་ མཚན་རྟགས་ཚུ་ བཀོད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

ཉི་དྲོད་འཕྲུལ་རིག་ལྟེ་བ་དེ་གིས་ བཟོ་རིག་མཐོ་རིམ་སློབ་གྲྭའི་ སློབ་ཕྲུག་ཚུ་ལུ་ ཤེས་ཡོན་སྤེལ་ཚུགས་ནི་དང་ དེ་ཡང་ ན་གཞོན་ཚུ་ལུ་ ད་ལྟོ་འབྲུག་ལུ་ ཉི་དྲོད་འཕྲུལ་ལས་ གོང་འཕེལ་བཏང་པའི་བསྒང་ ཡོད་མི་ཚུ་དང་ འབྲེལ་བ་ཡོདཔ་སྦེ་ཨིན་པས།

མཚན་རྟགས་བཀོད་པའི་སྐབས་ལུ་ ཌོག་ཊར་ཨ་ཇེ་མ་ཐུར་གྱིས་ བཤད་མིའི་ནང་ ང་བཅས་མཉམ་འབྲེལ་ཐོག་ལས་ འབད་མིའི་ལཱ་གི་ གྲུབ་འབྲས་ལུ་བལྟ་སྟེ་ སེམས་དགའ་ཡི་ཟེར་ཨིནམ་ད་ གན་ཡིག་གུ་ མཚན་རྟགས་བཀོད་མི་གིས་ ལྷག་པར་དུ་ཡང་ ད་ལས་ཕར་ ཡར་དྲག་འགྱོ་ཚུགས་པའི་ རེ་བ་ཡོདཔ་ད་ འབྲུག་ལུ་ འཕྲོ་མཐུད་དེ་ར་ རྒྱབ་སྐྱོར་ཚུ་ འབད་དེ་ར་ སྡོད་འོང་ཟེར་ཨིན་པས།

རྒྱལ་སྤྱི་ཉི་དྲོད་ལས་སྡེ་གིས་ འབྲུག་ལུ་རྒྱལ་ཡོངས་ཉི་དྲོད་ནུས་ཤུགས་ལས་དོན་ཚུ་ གོང་འཕེལ་བཏང་ནི་དང་ ཉི་དྲོད་གོང་འཕེལ་སྤྱོད་འཐུས་ཀྱི་ སྒྲིག་གཞི་ཚུ་བཟོ་ནི་ལུ་ཡང་ རྒྱབ་སྐྱོར་འབད་ནི་ཨིནམ་བཞིན་དུ་ སྒྲིག་གཞི་ཆོག་ཐམ་བྱིན་ནི་དང་ ཆ་མེད་གཏང་ནི་ གནས་ཚད་ཅན་ ལམ་སྟོན་ཚུ་ འབྲུག་གི་ ནུས་ཤུགས་ཁྲིམས་དོན་དབང་འཛིན་དང་ འཁྲིལ་འབད་ནི་ཨིན་ཟེར་ཨིན་པས།

ད་ལྟོ་ཚུན་ལུ་ རྒྱལ་སྤྱི་ཉི་དྲོད་ལས་སྡེ་ཚུ་ འཛམ་གླིང་ནང་ འཐུས་མི་༡༡༩ ཡོདཔ་ད་ དེ་གི་དམིགས་ཡུལ་དེ་ཡང་ པེ་རིསི་གི་ ཆིངས་ཡིག་དམིགས་ཡུལ་ལྟར་དུ་ ཉི་དྲོད་ནུས་ཤུགས་འཕྲུལ་རིགས་ རྒྱ་སྐྱེད་འབད་ཐོག་ལས་ ནུས་ཤུགས་ཉེན་སྲུང་ཅན་དང་ ནུས་ཤུགས་ཀྱི་ ཁེ་ཕན་འབྱུང་ཐབས་ལུ་ དམིགས་དོན་བསྐྱེད་དེ་ འབད་དོ་ཡོདཔ་ཨིན་པའི་གནས་ཚུལ།

 

གནས་བརྟན་རྡོ་རྗེ།བཀྲིས་གཡང་རྩེ།

༉ བཀྲིས་གཡང་རྩེ་རྫོང་ཁག་ འབུམ་སྡེ་གླིང་རྒེད་འོག་གི་ སོ་ནམ་པ་ཚུ་ལུ་ གློག་ཐག་ར་བ་དང་ ས་ཞིང་འཛིན་སྐྱོང་འབད་མི་ལུ་བརྟེན་ འཚོ་བའི་གནས་སྟངས་ཡར་དྲག་བཏང་ནི་ལུ་ ཁེ་ཕན་བྱུང་བཞིན་དུ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

དེ་ཡང་ རྒྱལ་འཛིན་རང་བཞིན་སྲུང་སྐྱོབ་ཚོགས་སྡེ་གིས་ མི་སེར་གྱི་ཁེ་ཕན་དང་ རང་བཞིན་གནས་སྟངས་ ཉམས་སྲུང་ལུ་དམིགས་ཏེ་ ལོ་མང་རབས་ཅིག་ ལཱ་འབད་མི་ལུ་བརྟེན་ཨིན་པས།

ཚོགས་སྡེ་གིས་འདས་པའི་ལོ་ངོ་༡༠ལྷགཔ་ཅིག་ རང་བཞིན་གནས་སྟངས་དང་ ཁྲུང་ཁྲུང་སྐེ་ནག་ཉམས་སྲུང་འབད་མི་དང་འབྲེལ་ ཆུ་ཞིང་ལེགས་བཅོས་འབད་བྱིན་ནི་དེ་གིས་ བྱཱ་ལཱ་འབད་ཚུགས་ཡོདཔ་མ་ཚད་ འོང་འབབ་དུམ་གྲ་རེ་བཟོ་ནི་འགོ་བཙུགས་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

ས་གནས་ནང་ ཀི་ལོ་མི་ཊར་༥༡.༦ དེ་ཅིག་ གློག་ཐག་ར་བ་འགོར་བྱིན་ནི་དེ་གིས་ ཆུ་ཞིང་མང་ཤོས་ར་ བཟའ་སྤྱོད་འབད་ཚུགས་ཡོདཔ་མ་ཚད་ དེ་གིས་ ཁྲུང་ཁྲུང་ཟནམ་བཟའ་སའི་ས་ཁོངས་ ཡར་སེང་འབད་ནི་ལུ་ཁེ་ཕན་བྱུང་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

ས་གནས་ཀྱི་མི་ཚུ་གིས་འབད་བ་ཅིན་ གློག་ཐག་ར་བ་ལས་བརྟེན་ སོ་ནམ་མང་ཤོས་ར་ སོ་ནམ་གྱི་ལཱ་འབད་ནི་ལུ་ སེམས་ཤུགས་ཐོབ་སྟེ་ཡོད་ཟེར་ཨིནམ་ད་ ས་ཞིང་མང་ཤོས་ར་ བཟའ་སྤྱོད་འབད་ནིའི་འགོ་བཙུགས་ཏེ་ཡོད་ཟེར་ཨིན་པས།

ས་ཞིང་འཛིན་སྐྱོང་འབད་བྱིན་ནི་དེ་གིས་ ལས་ཀྱི་ར་འཚོ་བའི་གནས་སྟངས་ཡར་དྲག་སོང་སྟེ་ཡོད་ཟེར་ རྒས་ཤོས་ཅིག་གིས་བཤད་པའི་ཁར་ གློག་ཐག་ར་བ་གིས་ རི་དྭགས་སེམས་བཀག་ཚུགས་དོ་ཡོདཔ་ལས་ ལོ་ཐོག་ག་ཅིག་བཏབ་རུང་ ཐོབ་ཚུགས་པས་ཟེར་ཨིན་པས།

འབུམ་སྡེ་གླིང་རྒེད་འོག་ནང་ སྤྱི་ལོ་༢༠༡༨ ལས་༢༠༢༣ ཚུན་ཚོད་ གུང་པ་༡༥༦ དེ་ཅིག་ལུ་ གློག་ཐག་ར་བ་འགོར་བྱིན་ཡོདཔ་ད་ ས་ཞིང་ཨེ་ཀར་༢༩ ལྷགཔ་ཅིག་ བཟའ་སྤྱོད་འབད་ཚུགས་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

གཡུས་མི་ ཚེ་རིང་གཡུ་སྒྲོན་གྱིས་འབད་བ་ཅིན་ གློག་ཐག་ར་བ་ལས་བརྟེན་ ལོ་ཐོག་སྲུང་མ་དགོ་པར་ ཁེ་ཕན་ལེ་ཤ་ར་བྱུང་སྟེ་ཡོད་ཟེར་ཨིནམ་ད་ ལོ་ཐོག་བརྒྱ་ཆ་༩༠དེ་ཅིག་ བསྡུ་ཚུགས་པས་ཟེར་ཨིན་པས།

མོ་གིས་ སླབ་མིའི་ནང་ ས་གནས་ཀྱི་མི་ལ་ལོ་ཅིག་གིས་ གཡུས་ཆུམ་བཙོང་ཐོག་ལས་ འོང་འབབ་ཡང་བཟོ་ནི་འགོ་བཙུགས་ཏེ་ཡོད་ཟེར་ཨིནམ་ད་ དེ་གིས་ ཨ་ལོ་ཤེས་ཡོན་སྤྲོད་ཚུགས་པའི་ ཁེ་ཕན་འདུག་ཟེར་ཨིན་པས།

སོ་ནམ་ཚེ་དབང་གིས་འབད་བ་ཅིན་ ཚོགས་སྡེ་གིས་ ཁྲུང་ཁྲུང་ཉམས་སྲུང་འབད་མི་དང་བསྟུན་ ཡུན་བརྟན་གྱི་དོན་ལུ་ ཆུ་ཞིང་བཟའ་སྤྱོད་འབད་དོ་ཡདཔ་ལས་ སོ་ནམ་མང་ཤོས་ལུ་ ཁེ་ཕན་བྱུང་སྟེ་ཡོད་ཟེར་ཨིན་པས།

ས་ཞིང་ནང་ བྱ་ལཱ་འབད་ཚུགས་པའི་བསྒང་ལས་ ཆུམ་ཚོང་ཁང་ལས་ཉོ་མ་དགོཔ་ལས་ འཚོ་བའི་གནས་སྟངས་འབད་རུང་ ཡར་དྲག་འགྱོ་མས་ཟེར་ ཚེ་དབང་གིས་བཤད་པའི་ཁར་ ཚོགས་སྡེ་གིས་ རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་མི་ལུ་དགའ་འཚོར་ཡོད་ཟེར་ཨིནམ་ད་ ས་ཞིང་ལེགས་བཅོས་འབད་མ་བྱིན་པ་ཅིན་ ས་ཞིང་མང་ཤོས་ར་ སྟོངམ་ལུས་ནི་ཉེན་ཁ་འདུག་ཟེར་ཨིན་པས།

འབུམ་སྡེ་གླིང་རྒེད་འོག་ནང་ ས་ཞིང་ལེགས་བཅོས་འབད་བྱིན་མི་གིས་ ས་ཞིང་སྟོངམ་ལུས་མི་མང་ཤོས་ར་ བཟའ་སྤྱོད་འབད་ཚུགས་ཏེ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

ནང་སྡོད་བཟོ་སྟེ་ འོང་འབབ་བཟོ་མི་ ཐུགས་རྟེན་ཚེ་རིང་གིས་འབད་བ་ཅིན་ ཁྲུང་ཁྲུང་བལྟ་བར་འོང་མི་ བལྟ་བཤལ་པ་ཚུ་འོང་མི་ལུ་བརྟེན་ ལོ་༢ དེ་ཅིག་ འོང་འབབ་བཟོ་ཚུགས་ཅི་ཟེར་ཨིནམ་ད་ ཧེ་མ་བཟུམ་སྦེ་ བལྟ་བཤལ་པ་ལེ་ཤ་མ་འོང་རུང་ རེ་གཉིས་འོང་མི་གིས་ ཁེ་ཕན་བྱུང་སྟེ་ཡོད་ཟེར་ཨིན་པས།

ཁོ་གིས་ སླབ་མིའི་ནང་ ནང་སྡོད་བཟོ་ནི་དང་ གསང་སྤྱོད་བཟོ་ནི་དོན་ལུ་ ཚོགས་སྡེ་གིས་རྒྱབ་སྐྱོར་འབད་ཡི་ཟེར་ཨིནམ་ད་ ས་གནས་ཀྱི་མི་ཚེ་ལུ་ ལྟོ་འབད་ཐངས་དང་འཛིན་སྐྱོང་གི་ སྦྱོང་བརྡར་ཡང་བྱིན་ཡི་ཟེར་ཨིན་པས།

འབུམ་སྡེ་གླིང་རྒཔོ་ མ་ཎི་རྡོ་རྗེ་གིས་འབད་བ་ཅིན་ ཚོགས་སྡེ་གི་རྒྱབ་སྐྱོར་ལས་བརྟེན་ སོ་ནམ་མང་ཤོས་ཀྱི་འཚོ་བའི་གནས་སྟངས་ ཡར་དྲག་བཏང་ནི་ལུ་ རྒྱབ་སྐྱོར་འབད་ཡི་ཟེར་ཨིནམ་ད་ ཆུ་ཞིང་ལེགས་བཅོས་ཀྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་ལས་བརྟེན་ ནང་འདྲེན་ལུ་བརྟེན་མ་དགོ་པར་ ནང་འཁོད་ལས་ གཡུས་ཆུམ་བཏོན་ནི་ལུ་ ཁེ་ཕན་བྱུང་སྟེ་ཡོད་ཟེར་ཨིན་པས།

ཁོ་གིས་འབད་བ་ཅིན་ ཁྲུང་ཁྲུང་ཉམས་སྲུང་འབད་མི་དང་བསྟུན་ མི་སེར་ལུ་ ཁེ་ཕན་ཡོད་པའི་ལས་འགུལ་ལེ་ཤ་ར་ གཞི་བཙུགས་འབད་མི་དེ་གིས་ ཁོ་རའི་མི་སེར་ཚུ་ལུ་ ཁེ་ཕན་བྱུང་སྟེ་ཡོད་ཟེར་ཨིནམ་ད་ གཡུས་ཆུམ་བཙོང་ཐོག་ལས་ འོང་འབབ་ཚུགས་མི་གཅིགཔོ་དེ་ ས་ཞིང་འཛིན་སྐྱོང་ལས་བརྟེན་ཨིན་ཟེར་ཨིན་པས།

ཚོགས་སྡེའི་ཁྲུང་ཁྲུང་ཉམས་སྲུང་འགོ་དཔོན་ འཇིགས་མེད་ཚེ་རིང་གིས་འབད་བ་ཅིན་ མ་འོངས་པའི་ནང་ ཁྲུང་ཁྲུང་ལོག་འགྱོ་བའི་དུས་སྟོན་བརྩི་སྲུང་ལས་བརྟེན་ བལྟ་བཤལ་འོང་པ་ཅིན་ ཁེ་ཕན་སྦོམ་ཡོད་ཟེར་ཨིནམ་ད་ ཚོགས་སྡེ་གིས་ འཕྲོ་མཐུད་དེ་ར་ ས་ཞིང་འཛིན་སྐྱོང་འབད་ནི་དང་ བྱ་ཟནམ་བཟའ་སའི་ས་ཁོངས་ རྒྱ་བསྐྱེད་འབད་ནིའི་ འཆར་གཞི་ཡོད་ཟེར་ཨིན་པས།

ཡུ་ཨེན་དྲི་པི་ ཇི་ཨི་ཨེཕེབ་སྐྱེ་ལྡན་བལྟ་བཤལ་ལས་ཀྱིས་ མ་དངུལ་རྒྱབ་སྐྱོར་དངུལ་ཀྲམ་ས་ཡ་༣ གནང་མི་གིས་ བཀྲིས་གཡང་རྩེ་རྫོང་ཁག་བདག་སྐྱོང་གིས་ ས་ཞིང་འཛིན་སྐྱོང་འབད་དེ་་ ཁྲུང་ཁྲུང་ཉམས་སྲུང་འབད་ནི་ནང་ རྒྱབ་སྐྱོར་འབད་ནིའི་ འཆར་གཞི་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ།

བཀྲིས་ཕུན་ཚོགས།

༉ ལོ་༥ འི་འཆར་གཞི་༡༣ པའི་ནང་ གསར་སྤང་གི་ སྤྱིར་བཏང་སྨན་ཁང་དེ་ རྒྱུན་སྐྱོང་དང་ ཉམས་བཅོས་འབད་ནི་ཨིན་ཟེར་ གྲོས་འཆར་བཀོད་མི་དེ་ དགེ་ལེགས་ཕུག་ དམིགས་བསལ་བདག་སྐྱོང་ལུང་ཕྱོགས་ གོང་འཕེལ་གཏང་ནིའི་འཆར་གཞི་ལུ་བརྟེན་ ཏན་ཏན་མེདཔ་ཨིན་པས།

དེ་འབདཝ་ད་ རྫོང་ཁག་བདག་སྐྱོང་གིས་ སྨན་ཁང་གསརཔ་ བཟོ་སྐྲུན་འབད་ཐབས་ལུ་ ས་ཁྲ་དང་ བཟོ་བཀོད་ཀྱི་ལཱ་ཚུ་ མཇུག་བསྡུ་སྟེ་འབད་རུང་ གྲོས་འཆར་བཀོད་མིའི་གནང་བ་དེ་ འཐོབ་ནིའི་འོས་འབབ་ཅིག་ མ་མཐོངམ་ཨིན་པས།

གསར་སྤང་ལུ་ བཟོ་སྐྲུན་གསརཔ་གི་རིགས་ཚུ་ འབད་མ་ཆོགཔ་སྦེ་ བཞག་མི་ལུ་བརྟེན་ འཕྲོ་མཐུད་དེ་ར་ འབྱེམ་ཕོག་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

སྨན་ཁང་བདག་སྐྱོང་གིས་ འཆར་གཞི་༡༣ པའི་ནང་ སྨན་ཁང་ཉམས་བཅོས་ཀྱི་དོན་ལུ་ འཆར་དངུལ་ དངུལ་ཀྲམ་ས་ཡ་༣ མཁོ་འདོད་བཀོད་པའི་ཁར་ རྫོང་ཁག་བདག་སྐྱོང་གིས་ སྨན་ཁང་དེ་ རྒྱ་ཆེཝ་སྦེ་ ཉམས་བཅོས་འབད་ཐབས་ལུ་ དངུལ་ཀྲམ་ས་ཡ་༥ འི་ གྲོས་འཆར་བཀོད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

གཞི་སྒྱུར་གྱི་ གནད་དོན་དང་འཁྲིལ་ གསོ་བའི་ཞབས་ཏོག་གི་ གོང་འཕེལ་ལས་སྣ་དང་ འཆར་གཞི་དེ་ རྒྱལ་ཡོངས་སྨན་བཅོས་ཞབས་ཏོག་ནང་ གནས་སོར་ཡོདཔ་ལས་ ད་ལས་ཕར་ གསོ་བའི་བདག་སྐྱོང་གིས་ ཐད་ཀར་དུ་ ལས་འགུལ་གྲོས་འཆར་ཚུ་ རྒྱལ་ཡོངས་སྨན་བཅོས་ཞབས་ཏོག་བརྒྱུད་དེ་ གསོ་བའི་ལྷན་ཁག་ལུ་ བཙུགས་དགོཔ་ཨིན་པས།

གསར་སྤང་གི་ འཆར་གཞི་གཙོ་འཛིན་འོགམ་ ཚེ་རིང་དོན་གྲུབ་ཀྱིས་ སླབ་མིའི་ནང་ རྫོང་ཁག་བདག་སྐྱོང་གིས་ ཉམས་བཅོས་ཀྱི་འཆར་གཞི་ཚུ་ ལས་སྣ་ཅིག་སྦེ་ གཅིག་སྒྲིལ་བཟོ་སྟེ་ཡོད་ཟེར་ཨིན་པས།

རྫོང་ཁག་ནང་ འགོ་འདྲེན་འཐབ་དགོཔ་ཡོད་མི་ འཆར་གཞི་དང་ ལས་དོན་སྣ་ཚོགས་ཚུ་ འཕྲལ་ཁམས་ཅིག་ཁར་ གནས་སོར་རིམ་ལུགས་ལུ་བརྟེན་ བསྣར་གྱངས་འབད་དེ་ཡོད་ཟེར་ འཆར་གཞི་གཙོ་འཛིན་འགོ་དཔོན་འོགམ་གིས་ སླབ་ཡོདཔ་བཞིན་དུ་ ད་ལྟོའི་གནས་སྟངས་ནང་ རྫོང་ཁག་གསོ་བའི་ལས་སྡེ་གིས་ མི་མང་ལུ་ བརྡ་དོན་དང་ འགོ་འདྲེན་འཐབ་ནི་ལུ་ གཙོ་བོར་བཏོན་ནིའི་ནང་ འགན་ཁུར་འབག་དོ་ཟེར་ཨིན་པས།

རྫོང་ཁག་ཚོགས་འདུ་ འགོ་འདྲེན་འཐབ་པའི་སྐབས་ གཤོམ་སྤང་ཁ་དམངས་མི་ ཨཤ་ མཱན་ རའེ་གིས་ གལ་སྲིད་ ད་ལྟོའི་གནས་སྟངས་དང་འཁྲིལ་ བཟོ་སྐྲུན་གསརཔ་འབད་ནི་ཚུ་ འགོ་འདྲེན་འཐབ་མ་ཚུགས་པ་ཅིན་ འཆར་གཞི་༡༣ པའི་ནང་ རྒྱུན་སྐྱོང་ལས་སྣ་ཚུ་ འབད་ཆོགཔ་སྦེ་ བཟོ་དགོཔ་གལ་ཆེ་བས་ཟེར་ སླབ་པའི་ལན་ལུ་ ཁོ་གིས་ སླབ་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

དམངས་མི་གིས་ སླབ་མིའི་ནང་ འཆར་གཞི་༡༣ པའི་ནང་ གསོ་བའི་སྡེ་ཚན་གྱི་ གསོ་བའི་སྨན་ཁང་རྒྱུན་སྐྱོང་དང་ ཉམས་བཅོས་འབད་ནིའི་ གྲོས་འཆར་ཚུ་ མ་བཙུགས་པར་ལུས་དོ་བཟུམ་འདུག་ཟེར་ཨིནམ་ད་ དེ་ཡང་ སྨན་ཁང་གི་ཉལ་ཁྲི་དང་ གློག་ཐག་གི་གཞི་རྟེན་མཐུན་རྐྱེན་ཚུ་ཡང་ ཉམས་བཅོས་འབད་ནི་ རན་ནུག་ཟེར་ཨིན་པས།

སྤྱི་ལོ་༡༩༦༣ ལུ་ གཞི་བཙུགས་འབད་མི་སྨན་ཁང་གི་ བཟོ་བཀོད་ཚུ་ རྒྱ་ཆེཝ་སྦེ་ ཉམས་ཡོདཔ་མ་ཚད་ གནམ་སྤང་དང་ སྒོ་ཅུང་ དེ་ལས་ སྒོ་ཅུང་གི་ཤེལ་ཚུ་ག་ར་ ཉམས་སོ་ནུག་ཟེར་ཨིན་པས།

གསར་སྤང་སྨན་ཁང་གཙོ་འཛིན་འགོ་དཔོན་ ཡེ་ཤེས་རྡོ་རྗེ་གིས་ སླབ་མིའི་ནང་ སྨན་ཁང་དེ་ ལོ་ལེ་ཤ་སོང་ནི་དེ་གིས་ ཉམས་གསོ་ཞུ་དགོཔ་ནུག་ཟེར་ཨིན་པས།

སྨན་ཁང་གི་གནམ་སྤང་ཚུ་ སྒྲིང་སྒྲི་མེད་ནི་དེ་གིས་ ཧྲམ་འོང་ནིའི་ཉེན་ཁ་ཡོདཔ་ལས་ ལྕགས་བཙུགས་ཏེ་ སོར་དགོཔ་གལ་ཆེཝ་སྦེ་ཐོན་ཏེ་ཡོད་ཟེར་ སླབ་ཨིན་པས།

གསོ་བའི་བདག་སྐྱོང་དང་འཁྲིལཝ་ད་ གནམ་བྱཱར་ཆརཔ་གི་དུས་ཚོད་ཁར་ ནདཔ་བཞག་སའི་ཁང་མིག་དང་ ནདཔ་གཤག་བཅོས་ དེ་ལས་ ཡིག་ཚང་ཚུ་ནང་ ཆརཔ་འཛགས་དོ་ཡོདཔ་ལས་ འཕྲུལ་ཆས་དང་ མཐུན་རྐྱེན་ཚུ་ མེདཔ་ཤོར་ནིའི་ཉེན་ཁ་ཡོདཔ་བཞིན་དུ་ གཟུགས་ཀྱི་ ནང་ཁོངས་བརྟག་དཔྱད་འབད་མི་ འཕྲུལ་ཆས་ཚུ་ ལཱ་འབད་མ་བཏུབ་པར་ ལོ་དག་པ་ཅིག་ལང་རུང་ ལོག་ཉམས་བཅོས་དང་ གསརཔ་བཙུགས་མ་ཚུགས་པར་ཡོད་ཟེར་ཨིན་པས།

ད་རེས་ སྨན་ཁང་ནང་ ཉལ་ཁྲི་༡༠འབད་མི་དེ་ རྒྱ་སྐྱེད་འབད་ཞིནམ་ལས་ ཉལ་ཁྲི་༢༠གུ་ ཡར་སེང་འབད་ཡོད་རུང་ ས་གོའི་གནས་སྟངས་དང་འཁྲིལ་ ཉལ་ཁྲི་༡༨ ལས་བརྒལ་ བཙུགས་མ་ཚུགས་པར་ཡོདཔ་ལས་ འཕྲལ་འཕྲལ་སྐབས་ ནདཔ་ལེ་ཤ་སྦེ་འོངམ་ད་ ནདཔ་བཞག་ནིའི་ ཉལ་ཁྲི་འཐོབ་མ་ཚུགསཔ་ད་ སྒོ་བར་ནང་དང་ ཤག་སྐོར་ཚུ་ནང་ བཞག་དགོ་པའི་གནས་སྟངས་ནང་ ལྷོད་ཡོདཔ་ཨིན་པས།

དེ་བཟུམ་སྦེ་ རྫོང་ཁག་འགོ་དཔོན་ཚུ་དང་འཁྲིལ་རུང་ རྫོང་ཁག་གི་ གཞི་རྟེན་སྨན་ཁང་ལྟེ་བ་ ལེ་ཤ་ཅིག་ར་ ཉམས་བཅོས་འབད་དགོཔ་འདུག་ཟེར་ ཨིན་པའི་གནས་ཚུལ།

…FIs to decide on deferment

Thukten Zangpo

There will be no blanket loan deferment after June this year and the financial institutions (FIs) will decide the deferment based on their assessment, Finance Minister Lekey Dorji said during yesterday’s third Meet-the-Press session in Thimphu.

“Banks know their customers the best, and the Royal Monetary Authority (RMA) and the government should not directly intervene, unless it is genuinely required,” he said.

The minister said that the banks and customers would assess the situation and make an informed decision as to how to carry the account forward.

The loan deferment under the monetary measure IV ends by June 30 this year.

The businesses affected from the Covid-19 pandemic received loan deferments from almost four years from April 2020.

The FIs have notified their customers with loan deferral accounts to meet their account managers and plan how to proceed about after June 2024.

While the private sector, represented by the Bhutan Chamber of Commerce and Industry, is planning to submit recommendations to the government asking for loan deferment for another two to three years and incentives for those who do not want to continue the deferment.

All FIs through the Financial Institutions Association of Bhutan are working to have a unified standard assessment criterion, the minister said.

The FIs have to develop their own assessment criteria to handle loan deferral, including one-to-one client assessment, detailed standard operating procedures, and government risk and portfolio analysis.

The minister said that the FIs would also explore options such as loan restructuring, rescheduling, fixed equated installment facility, and innovative financing. “The interest accrued so far will not be capitalised.”

He added that the objective of the central bank and the government is to save everyone involved and not destabilise the banks, bankrupt the businesses or to harm the economy.”

The minister said that the loan deferment was only a temporary solution, and experts from the International Monetary Fund, World Bank, Asian Development Bank, and local economists had advised against continuing loan deferment.

He said that the Covid-19 pandemic had severely affected the economy and loan deferral became the government’s concern after taking over. The ministry is working closely with the central bank, taking guidance from the prime minister, the minister added.

The macro-economic coordination and technical committee with the experts from the RMA and finance ministry had conducted studies on the loan deferment.

The minister identified two main issues with the continuation of the loan deferral—the FIs showing the signs of cash flow disruptions, which would expose them to liquidity risks, constraining their capacity to create credits and borrowers over leveraging as interest continues to accrue during the deferral period, further risking their ability to repay and leading to non-performing loans.

He added that the study by the macro-fiscal coordination committee found that loan portfolios that were deferred may not require further deferral beyond June 2024 but some sectors may need it until December this year.

The Committee’s findings also indicated that if the deferment continues beyond 2024, it would dampen the economy, the minister said.

Out of 149, 065 loan accounts amounting to a total loan of Nu 215.88 billion with FIs, 12, 941 loan accounts amounting to Nu 56.5 billion have been deferred until June this year.

This accounted for 8.75 percent of the loan accounts and 26.2 percent of the loan amount deferred.

 

Economic Stimulus Programme (ESP)

Lyonpo Lekey Dorji said that the Cabinet sub-committee was formed to study the investment areas for the economic stimulus programme (ESP).

However, the investment areas are not yet finalised.

The government of India is supporting Bhutan’s Nu 15 billion ESP.

The minister said that the government’s focus was on increasing productive sectors, reducing imports, and improving the country’s trade deficit and current account balance.

“We are looking at agriculture, livestock, tourism, cottage and small industry, among others. Most of the interventions will be output-based rather than input-based,” he said.

YK Poudel

Wobthang Organic Wonders (WOW) and other similar agricultural farms will witness improved investment in high-tech farming, support for co-operative groups and marketing in the 13th Plan.

During the third session of Meet-the-Press yesterday, Prime Minister Tshering Tobgay said that this is to improve the agriculture sector and its role in contributing to the Gross Domestic Product (GDP).

“The project (WOW) has not failed.  I have visited the site and I am excited to bring progress,” the prime minister said.

The WOW project in Tang, Bumthang, spanning 35 acres, is one of the largest farming projects in the country started in 2020.

Marketing strategy, Lyonchhen said, can bring improvement to the existing challenges—the government along with the Department of Agriculture Marketing and Cooperatives (DAMC) will support marketing niche Bhutanese products.

The prime minister said that high-value apples like Mustang apples which grow in high altitude are prioritised for the WOW project with a more scientific approach. “This investment in modern technology can increase apple production as well,” he said.

As of now, experts have studied the feasibility of growing apples in Wobthang—the same will be done in several other places.

Feasibility study for agricultural products in places like Yangbari (Mongar), Samcholing (Trongsa), and Tashichhoeling (Samtse) among others will be studied for investment in the 13th Plan, according to the prime minister.

The government also has plans up its sleeves to support youth co-operative farms with dedicated groups working full-time along with initial stipend support. “The government will support these groups with the required technology and farm machinery,” Lyonchhen said.

Those senior citizens willing to start co-operative groups to integrate with the youths and work collaboratively will also be supported.

The WOW project was initiated by the Director General of the International Centre for Integrated Mountain Development (ICIMOD), Pema Gyamtsho (PhD) together with a group of retired agricultural officials in collaboration the erstwhile Ministry of Agriculture and Forests, the dzongkhag, gewog and community people.

The farm machinery corporation assisted with machineries. Over Nu 20 million has been invested from various agencies including the construction of 10 greenhouses with support from the Food and Agriculture Organisation.

There are no employees working in the farm as of now. The initial enthusiasm faced challenges because of  lack of market, availability and affordability of farm labour, raiding of crops by wildlife, and inability to integrate with other enterprises.

The prime minister acknowledged these challenges and promised to address these with improved marketing investment and strategies.

Chencho Dema

Matalungchu, Thedtsho, Wangdue:—For a decade, the village has faced water scarcity. This is now poised to change for the residents. In fact, the people of the village already enjoy a continuous supply of water at their doorstep. Every home boasts its own water tap.

In the past, three to four households had to share drinking water from one tape. Not anymore.  There has not been water-conflict for sometime now. Rural water supply scheme (RWSS) has come to the village finally.

Royal Society for Protection of Nature (RSPN) is implementing a five-year project “Developing ecosystem-based solutions for managing biodiversity landscape in Bhutan” in partnership with the relevant government agencies.

The project is supported by the International Climate Initiative (IKI), Federal Ministry for the Environment, Nature Conservation Nuclear Safety and Consumer Protection (BMUV), German Government.

The project worth more than 4 M Euros is implemented across the WBH landscape of Punatshangchu and Mangduechu basin covering six districts (Punakha, Wangdue, Dagana, Trongsa, Tsirang, and Zhemgang).

The project has a total budget of Euro 4.2 Million. The project started in July, 2021 and will complete in June 2026.

The gewog administrative officer of Thedtsho, Sarita Gururng, said that the budget for the project was Nu 4 Million but only within Nu 2 Million the work could be achieved. This was because of the cost-sharing mechanism.

She said: “The implementation of the Matalungchu RWSS began in January and was to be completed in a span of five months but with the corporation from the residents, we managed to complete the project in three months on March 30.”

The remaining funds will be allocated for a similar project scheduled for implementation in Thango and Wongjukha villages.

The water source originates from Lingmukha in Punakha and is expected to help 25 households, totalling a population of 203 individuals, with 110 of them being women.

The village has 150 acres of arable land, predominantly used for cultivating paddy, a diverse range of vegetables, and mustard oil.

Thedtsho gup, Chador, said that with the water issue resolved, people would have the opportunity to cultivate crops for commercial purposes.

This is expected enable them to repay their loans more easily.

 

Benefits of RWSS

The RWSS project also benefits the only Matalungchu ECR, which accommodates to 25 students with Classes until III. This day-feeding school provides breakfast and lunch to students.

Sarita Gururng said that the principal of the ECR had to ferry water in his car along with his students.

The gup said that there is no more the fear of goongthong in the village.

 

Conservation of WBH habitats

Before the project was implemented in Matalungchu, residents resorted to pumping water from the Punatshangchhu, which disrupted the habitats of the critically endangered white-bellied herons.

“Now that the RWSS is completed, residents won’t be allowed to pump water from the river anymore. Individuals and businesses along the Punatshangchhu who currently pump water will also be prohibited from doing so,” said the gup. “This measure is crucial for safeguarding the habitat of the birds.”

The gup further said that the people were being educated about the importance of the bird. “People now understand the significance of the bird and are willing to do anything to protect the birds and its habitat.”

Tshogpa of the village, Namgay, said that thanks to the WBH the decade long issue of drinking water has been solved. “Now it is our turn to repay the birds by protecting them.”

The project officer for the Sustainable Livelihood Division (SLD) with RSPN, Karma Wangchuk, said that the objective of the project was to develop tools and approaches for protecting & conservating the endangered white-bellied heron and its habitat.

Third of May is observed as World Press Freedom Day every year. This year marks 30 years since the declaration of World Press Freedom Day by the UN General Assembly through the Windhoek Declaration. As we gear towards observing the 30th Anniversary of World Press Freedom Day,  next week, it presents an opportunity for the current government to reflect on their vision for the Bhutanese media landscape, both mainstream and social media, formal and informal, over the next five years of their tenure.

Bhutan fell by 57 places, dropping to 90th  place in 2023 in the press freedom rankings. While we await the rankings this year, it is also a year to reflect on how have fared the press freedom since the adoption of our constitution, as these are guaranteed as fundamental rights under the Constitution.

Over the decades, global media has been fractured along political lines and ideologies, and held responsible for misinformation, disinformation, and doubling down in various situations across the world. With Ukraine War and Israeli-Palestine war, the global mainstream media has been driven by their allegiances, where even some of the most unbiased media like The New York Times have attracted criticism.

In the last 30 years, with the emergence of social media and other forms of digital media, information has exploded, giving rise to new terminologies such as disinformation and misinformation. Bhutan is equally affected by social media and digital technologies. Bhutanese enjoy one of the best forms of global information with no restrictions. While big countries like China have no access to any form of Western social media, including Gmail, even most liberal democracies like the United States, the United Kingdom, Australia, or India have restricted social media originating from China, such as WeChat and TikTok, citing security reasons. On the other hand, the Bhutanese government has never restricted any form of social media, irrespective of where it originated.

However, the freedom of press, whether through established media houses, independent journalists, or citizens exercising their freedom of speech, expression, and opinion, has not been faring well in the country. The quality of news before the 2008 election and after three consecutive governments has diminished, with the mainstream media becoming more of a government mouthpiece than a watchdog. With each new government, access to information among government agencies has become increasingly difficult. Individual public servants have faced repercussions for talking to the media, and in the name of protecting public interest, the Royal Civil Service Commission has amended the civil service rules, making it extremely difficult for the media to obtain information.

There are also equal political interferences on both the mainstream media and individuals’ critical opinions that contradict, disagree, or look critically at the government. Even individual opinion writers like me have faced serious government as well as political pressures for expressing my opinions, both in Kuensel and on my social media, on numerous occasions. The ability to accept criticism and disagreement among public institutions and figures in Bhutan is still evolving.

While freedom of speech, expression, opinion, and press freedom are not political manifestos or vote banks, if we cannot translate what is guaranteed in the Constitution into reality, we are failing to nurture our democracy. The true essence of these fundamental rights lies in their practical implementation, and if public discourse and scrutiny are stifled, it undermines the very foundations of the rule of law, the soul of democracy.

 

Sonam Tshering

Lawyer, Thimphu

 

Disclaimer: The views expressed in this article are author’s own.